Fundamenty

Fundamenty, jak sama nazwa wskazuje, winny być solidne, gdyż stanowią nośną podstawę dla całego budynku. Przyjęło się, że ponieważ domy w technologii straw bale są sporo lżejsze od budynków tradycyjnych, można w ich przypadku zastosować lżejszy fundament. Musimy jednakże pamiętać, że nie tylko charakterystyka samego budynku, ale przede wszystkim rodzaj podłoża jest najistotniejszy przy podejmowaniu decyzji o rodzaju projektowanych fundamentów.

W sprzyjających warunkach klimatycznych projektuje się tzw. fundamenty punktowe, które są posadowione jedynie w miejscu nacisku konstrukcji na grunt. W państwach o cieplejszym klimacie stosuje się też cienkie, płytkie fundamenty o głębokości nie przekraczającej 80cm.

Ja jednakże ze względu na podgórski klimat i dużą głębokość przemarzania gruntu oraz ze względu na niejednorodną strukturę gruntu i spad działki musiałem zapomnieć o tych prostych a zarazem bardzo tanich rozwiązaniach. Należało wykonać solidny fundament o dodatkowym wieńcu u jego wierzchu. Poniżej przebieg prac krok po kroku.

Chudy beton

Chudy beton, czyli tzw. "chudziak", to cienka warstwa betonu wylewana na dno wykopu jeszcze przed wylaniem ławic. Stosuje się go najczęściej na bardzo plastycznym gruncie

, aby ułatwić lanie późniejszych ław. Beton z pompogruszki jest podawany pod pewnym ciśnieniem i przy pierwszym kontakcie z gruntem może powodować jego odkształcenia. Łatwiej jest też na chudziaku ułożyć i wypoziomować zbrojenie ławic, które ma kluczowe znaczenie dla wytrzymałości fundamentów. Chudy beton wylałem z betonu klasy B 25, co sprawia, że nie chłonie on zbytnio wilgoci.
Z racji skalistego podłoża potrzebna była naprawdę mocna koparka! Dosłownie kruszyła pokłady skalne na drobne kawałki. Z wykopu pod ławy wyszło tego około 20 ton! Będzie jak znalazł do wsypania do wnętrza domu pod przyszłą płytę betonową :)

Ławy fundamentowe

Ponieważ dom nie ma piwnicy, a grunt dość swobodnie przepuszcza wodę, ławy zostały wylane bezpośrednio w wykopie, bez używania szalunków do tego celu. Jest to tańsze rozwiązanie, które jednak nie zawsze się sprawdzi i warto zawsze słuchać kierownika budowy, który ewentualnie sam może zasugerować pewne zmiany już w  trakcie prowadzenia prac.

Zbrojenie pełni bardzo ważną funkcję, gdyż uelastycznia beton, który sam z siebie jest bardzo kruchy i podatny na pęknięcia. W ciepłym klimacie przy lekkich konstrukcjach beton zbroi się pędami bambusa,, który swoimi parametrami nie ustępuje stalowym zbrojeniom. Jednakże w naszych warunkach jego zastosowanie pozostaje nadal dość egzotycznym tematem.

Zbrojenia nie wolno kłaść na gołym gruncie czy na chudziaku. Musi mieć ono specjalne podkładki, aby znajdowało się min 5 cm nad powierzchnią chudziaka i 10 cm nad powierzchnią gołego gruntu. Coprawda szkoły są tu różne, chodzi jednak o to, aby w razie ewentualnego namoknięcia spodniej warstwy ławic woda nie miała kontaktu ze zbrojeniem, które wtedy mogłoby zacząć rdzewieć.

Ten rodzaj stali jest szczególnie podatny na korozję, natomiast gdy jest ona szczelnie otulona betonem, gdzie nie ma dostępu powietrza, wówczas nie rdzewieje. Do ław użyłem klasycznej stali 6 i 12mm o odpowiednim żłobieniu zapobiegającym jej przemieszczaniu się w betonie.

Po kilku tygodniach wierzch ław pomazałem masą asfaltową, aby zapobiec ewentualnemu podsiąkaniu przyszłych ścian fundamentowych. Ponadto zastosowano wystające pręty pod przyszłe zazbrojenie powstających ścian. Są to dodatkowe kroki, które podejmuje się przy dużych spadkach terenu i ewentualnych osuwiskach.

W przypadku osuwającej się ziemi do wykopu warto zabezpieczyć skarpy geowłókniną, gdyż ziemia w świeżym betonie nie jest wskazana :) Gdy przyjdzie deszcz, wówczas na dnie wykopu zrobi nam się kakao i mnóstwo czasu trzeba będzie poświęcić na wyczyszczenie chudziaka lub wierzchu ławic.

Ściany fundamentowe

Stanowiły one dla mnie największą zagwozdkę, gdyż z obserwacji wiem, że bardzo często nie pozwala się betonowi wiązać należycie długo (czyli ponad 3 tygodnie), co potem osłabia jego klasę wytrzymałości. Jest ona osiągana w pełni dopiero po upływie tego czasu.

Szybkie rozszalowanie ścian obniża koszty i to znacznie, jeśli wypożyczyliśmy szalunki z wypożyczalni. Są bardzo fajne moduły, które skręca się ze sobą i ściana z ławą wychodzą jak od linijki. Jednakże każdy kolejny dzień wynajmu to dodatkowy koszt.

Wykonawca podsunął mi koncepcję użycia tzw. "pustaków traconych", zwanych inaczej "zasypowymi". Spotkałem się z czymś takim po raz pierwszy i miałem spore obiekcje co do takiego wykonania, ale jak się finalnie okazało, były one zupełnie zbędne.

Pustaki te kształtem przypominają foremki, które są w środku puste. Muruje się je jak każde inne bloczki. Zaletą tego rozwiązania jest to. że beton wiąże sobie w środku dowolnie długo, gdyż pustaki już na stałe stają się elementem fundamentu. Dodatkową ich zaletą są żłobienia, które umożliwiają w miarę potrzeby poziome dozbrojenie ściany. Ja użyłem pustaków o szerokości 30 cm. Szerokość komory na lany beton to około 25cm. Pustaki są wykonane w technologii wibroprasowania i osiągają klasę betonu zbliżoną do B 30.

Ostatni poziom ściany fundamentowej został również zazbrojony okalającym wieńcem. Znowu przez ten spadek i możliwe osuwiska. Lepiej dmuchać na zimne :)